Օրերս Հ․ Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանում տեղի ունեցավ դասախոսություն՝ «Արցախի գորգագործական մշակույթը» խորագրով։ Բանախոսը՝ գորգագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Աշխունջ Պողոսյանն էր։
Դասախոսության սկզբում բանախոսը նշեց, որ Պատմական Հայաստանի գորգագործական կենտրոնների թվում իր առանձնահատկություններով, տիպերի բազմազանությամբ մեծ նշանակություն ունի արցախյան գորգագործական մշակույթը: Պատահական չէ, որ ուսումնասիրողները հայկական գորգերի շարքում առաջին հերթին հիշատակում են արցախյան գորգերը:
«Արցախը Մեծ Հայքի այն նահանգներից էր, որը ուներ ներքին ինքնավարությու և ինքնուրույնությունը, որոնք անդրադարձել են մշակույթի, հատկապես գորգագործության վրա», – ասաց Պողոսյանը։
Անդրադառնալով արցախյան ծագումով գորգերի խմբերին ու առանձին տիպերին՝ բանախոսը նշեց, որ դրանք աչքի են ընկնում բազմազանությամբ և կոնկրետ ուղղվածությամբ․ «Արցախի գորգագործական մշակույթի բազմադարյա ավանդույթներն ինքնին հիմք են հանդիսացել գորգերի մի քանի տասնյակ տիպերի ու դրանց հարյուրավոր տարբերակների ձևավորման համար»։
Պողոսյանը դասախոսության ընթացքում ներկայացրեց հայատառ արձանագրությամբ առայժմ ամենահին`1202 թվականին գործված «Եռախորան» գորգը։ Այն պահվում էր Վիեննայի արդյունաբերության պատմության թանգարանում։ Դեռևս 1895 թ.-ին գորգը հրատարակել էր արևելագետ Ալոիզ Ռիգլը որպես հայոց գորգարվեստի մի ուշագրավ նմուշ։
Այն ներկայացնում է հայկական գորգագործական մշակույթի տարրեր եռախորանը՝ երեք սյուներով, կենտրոնական հորինվածքը, ջրաբերդ գորգերին ճաճանչազարդ տարբերակը և դասական գորգերին բնորոշ պատկերներ։
««Եռախորան»-ի կարևորությունը կայանում է նրանում, որ այն հնագույն թվագրված ու հիշատակարան ունեցող գորգն է», – ամփոփեց Պողոսյանը։
Հեղինակ՝ Աննա Հարությունյան,
ՀՊՄՀ, 3-րդ կուրս
